Hydroterapia – efektowna forma aktywności fizycznej w obrzęku lipidowym

Ćwiczenia fizyczne to jedna z najważniejszych czynności poprawiających oraz utrzymujących nasze zdrowie.

Brak ruchu można przypisać wielu problemom zdrowotnym, w tym przyrostowi masy ciała, chorobom serca i zmniejszonej sprawności ruchowej.

Wielu dolegliwościom zdrowotnym – przyrostowi masy ciała, zmniejszeniu sprawności ruchowej czy chorobom serca można przypisać brak wystarczającej ilości ruchu w naszym codziennym życiu.

W literaturze omawiającej problematykę obrzęku lipidowego możemy spotkać się  ze stwierdzeniem, że aktywność fizyczna nie przynosi pożądanych efektów. Takie stwierdzenia sprawiają, że wiele kobiet dotkniętych problemem obrzęku rezygnuje  z codziennych aktywności fizycznych, co może negatywnie wpływać na ich zdrowie, rozwój innych chorób czy samopoczucie psychiczne.

Nie są to opinie bezpodstawne bo chorobowa tkanka tłuszczowa jest bardzo oporna na bodźce. Zmniejszenie wagi ciała, utrata tkanki tłuszczowej w dolnych partiach ciała i problemy z poruszaniem się są częstymi problemami kobiet z lipoedemą. Nie ma cudownego lekarstwa, jednak aktywność fizyczna jest jednym z podstawowych elementów terapii obrzęku lipidowego i powiązanych z nim obrzękiem limfatycznym oraz żylnym. W kolejnych wpisach omówimy różne formy treningów i ich oddziaływanie na obrzęk tłuszczowy.

Jedną z polecanych form aktywności fizycznej w pracy nad z obrzękiem limfatycznym  i lipidowym jest szeroko rozumiana hydroterapia.

Hydroterapia na czym polega?

Warto przybliżyć tę tematykę, gdyż woda i jej właściwości jako środek terapeutyczny była stosowana od stuleci.

Już w starożytności wykorzystywano wodę do prostych zabiegów leczniczych.

Obecnie również wykorzystuje się hydroterapię (wodolecznictwo) którą można  podzielić na:

• hydroterapię czynną w formie ćwiczeń prowadzonych indywidualnie (np. pływanie) lub w grupach (aqua fitness) pod okiem wykwalifikowanego instruktora,
• hydroterapię bierną w formie natrysków, kąpieli, łaźni, gorących źródeł itd.

Hydroterapia wskazania

Aktualnie hydroterapia zalecana jest zarówno dla osób zdrowych celem zwiększenia ogólnej odporności organizmu czy redukcji stresu jak i dla osób cierpiących na liczne schorzenia (m.in. permanentny stres, objawy nerwic lękowych, schorzenia układu krwionośnego oraz serca, problemy z aparatem ruchu, nerwobóle, bóle przewlekłe, bezsenność i inne).

Niezależnie od stanu zdrowia hydroterapia czynna w postaci zajęć grupowych                  i indywidualnych jest jedną z bezpieczniejszych  i przynoszących najlepsze efekty terapeutyczne i treningowe w obrzękach limfatycznych i lipidowych.

Wynika to ze szczególnych właściwości tego środowiska.

Podstawowym celem ćwiczeń w wodzie jest stymulacja układu krążenia i oddychania oraz układu limfatycznego, a także kształtowanie siły i wytrzymałości mięśni w warunkach odciążenia stawów i zmienionego układu sił działających na mięśnie w ruchu osiągając to dzięki sile wyporności i redukcji wpływu siły grawitacji.

Aqua fitness jako jedna z form aktywności fizycznej  jest najmniej akceptowana przez „lipodemiczki” z powodu konieczności zaprezentowania ciała w stroju kąpielowym, „odkrycia” szczególnie nóg, które są najbardziej wstydliwą jego częścią.

Doskonale rozumiem problem, mam jednak nadzieję, że przedstawiając poniżej jak wiele korzyści płynie z korzystania z tej formy treningu, opierając się na właściwościach środowiska wodnego, zdołam przełamać  Wasz opór do tej aktywności fizycznej.

Do tych szczególnych właściwości wody należą przede wszystkim siła wyporu, oporu i ciśnienie hydrostatyczne.

W zależności od głębokości, ciało ludzkie może w wodzie ważyć  nawet 90% mniej niż na lądzie, więc ćwiczenia w niej wykonywane nie powodują obciążenia stawów skokowych, kolanowych, biodrowych oraz kręgosłupa. Daje to większe możliwości kobietom, które ograniczają swoją aktywność fizyczną na sali  (narażonych często na przeciążenia podczas typowej gimnastyki )  ze względu na występowanie bolesności i ograniczeń w stawach związanych z obrzękami. Przebywając w wodzie odczuwamy swego rodzaju „lekkość nóg”, dzięki czemu z większym zaangażowaniem wykonujemy ćwiczenia i osiągamy lepsze efekty.

Wykonując ruchy w wodzie napotykamy na specyficzny opór wody, z którym związana również siła wyporności ciała zwiększająca się wraz z głębokością wody – te czynniki wpływają na intensywność ćwiczeń i możliwość zastosowania większych obciążeń niż w przypadku takiej samej pracy  wykonywanej poza środowiskiem wodnym. Dlatego należy pamiętać, że rozbudowywanie masy mięśniowej w tego typu oporach następuje dość wolno, ale efektywnie i bez skutków ubocznych, choć mięsnie pracują intensywnie.

Podobne korzyści dają ćwiczenia rozciągające, wykonywane szczególnie w nieco wyższej temperaturze wody (około 32 stopnie C), w której mięśnie i stawy, nie obciążone przyciąganiem ziemskim, łatwiej  podlegają rozciągnięciu nie będąc narażonym na urazy. Dzięki skojarzonemu oddziaływaniu środowiska wodnego  i ciepła obniża się wzmożone napięcie mięśniowe pozwalając na wykonanie ruchów z pełną amplitudą.  Daje to większą swobodę w wykonywaniu ruchów, a co za tym idzie większe efekty z treningu. Należy mieć jednak na uwadze fakt, że lipodemiczki są narażone na hipermobilność, czyli zwiększony zakres ruchu w stawach związane z  zaburzeniami tkanki łącznej w wyniku zaburzeń syntezy białek, które wpływają  na nieprawidłową zawartość kolagenu we włóknach. Z mojego doświadczenia wynika jednak, że hipermobilność występuję w określonych partiach ciała lub nie występuje w ogóle – wręcz przeciwnie – kobiety uskarżają się na sztywność stawów  i zmniejszony zakres ruchu (spowodowany obrzękiem i bólem tkanki).

Woda pobudza układ krążenia i oddychania, zwłaszcza podczas ćwiczeń na głębokiej wodzie, ciśnienie hydrostatyczne powoduje usprawnienie przepływu żylnego krwi – dzięki czemu tętno treningowe będzie o10-15% niższe niż przy podobnych ćwiczeniach na lądzie – w ten sposób mniej odczuwamy zmęczenie podczas treningu. W wyniku wywierania na organizm ciśnienia zostaje usprawniony mechanizm pompowania krwi w kierunku serca, co powoduje zwiększenie centralizacji krwi. Szybsze krążenie krwi przyczynia się do lepszego zaspokajania tkanek i narządów w tlen i składniki odżywcze oraz zwiększa wydolność wysiłkową. Wszystko to poprawia przemianę materii, szybciej i skuteczniej usuwa toksyny, usprawniając krążenie limfy i przyczyniając się do zmniejszenia obrzęków limfatycznych, żylnych i lipidowych. Ciśnienie wody jest odpowiedzialne za kompresję żył i naczyń limfatycznych, dlatego w tej formie nie ma potrzeby stosowania odzieży kompresyjnej.

Bardzo ważne dla wzmocnienia organizmu i poprawie pracy układu limfatycznego i krwionośnego jest praca układu oddechowego podczas zajęć aqua fitnessu.

Mięśnie oddechowe w środowisku wodnym wykonują zwiększoną pracę, gdyż wydech do wody wymusza intensywniejsza ich czynność, bowiem muszą pokonać zwiększony opór środowiska wodnego. Dzięki temu poprawia się praca klatki piersiowej i przepony – dwóch torów oddechowych które mają ogromne znaczenie w problemach obrzękowych organizmu.

Kolejnym istotnym aspektem ćwiczeń w wodzie jest automasaż powierzchowny, poprzez nieustające przemieszczanie się cząsteczek wody wyniku ruchu ciała w wodzie. Skóra nabiera jędrności i sprężystości! A do tego przebywanie  w środowisku wodnym wpływa bardzo kojąco i przeciwbólowo, czujemy się odprężeni i zrelaksowani, pełni endorfin!

Przy wyborze formy zajęć należy pamiętać, że w zależności od temperatury wody będziemy osiągać trochę inne korzyści. Komfortem termicznym dla ciała jest temperatura 34 stopnie Celsjusza. Cieplejsza woda wpływa na rozszerzanie naczyń krwionośnych, co powoduje spadek ciśnienia krwi i przyspiesza pracę serca oraz wpływa na wzrost wentylacji płuc.  W tej temperaturze sugerowane są treningi o niższej intensywności, aby nie przegrzać organizmu, gdyż może to doprowadzić do wtórnego obrzęku limfatycznego.

W chłodniejszej wodzie następuje m.in. zwolnienie i  pogłębienie  oddychania, wzrost pobudliwości czuciowej i ruchowej, pobudzenie wydzielania noradrenaliny  i adrenaliny oraz przyspiesza procesy przemiany materii. Niższe temperatury wody powodują zwiększoną utratę ciepła, co wymaga intensyfikacji treningu. Mamy również na uwadze fakt, że kobietom z lipoedemą często szybciej wychładza się organizm i źle znoszą zimno (np. marzną stopy i dłonie), dlatego korzystanie  z treningu w basenie o temperaturze wody nawet 28-30 stopni stanowi wyzwanie.  Zważywszy na te argumenty sugerowaną temperaturą do tego typu treningu dla kobiet z obrzękiem jest 30-32 stopnie Celsjusza.

Pomimo dużych oporów ze strony kobiet dotkniętych lipoedemą do uprawiania   tej formy aktywności fizycznej, olbrzymim atutem jest możliwość uczestniczenia  w niej szerokiego grona odbiorców, gdyż ani wiek, budowa ciała, czy poziom sprawności fizycznej, brak lub słabe umiejętności pływackie nie stanowią tu przeszkody. Środowisko wodne umożliwia wykonywanie ćwiczeń, które  ze względu na bodźce bólowe, czy wysoki poziom trudności dla pewnych osób mogłyby być niemożliwe

do wykonania na lądzie. A niedoskonałości ciała można „zakryć” odpowiednią odzieżą dedykowaną tej dyscyplinie sportu – nie mam tu na myśli wyłącznie strojów kąpielowych (choć i tu można znaleźć ciekawe propozycje), ale kombinezonów/pianek pływackich i nurkowych, których wybór jest bardzo duży na rynku, a wykonane są z materiałów niekrępujących ruchy. W swojej praktyce spotykałam wiele osób uprawiających aqua fitness czy pływanie właśnie w strojach neoprenowych.